40 χρόνια Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα

 Τα 40 του χρόνια κλείνει το 2014 το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα «Β. Παπαντωνίου» (ΠΛΙ) που εδρεύει στο Ναύπλιο. Οι συλλογές του Ιδρύματος αριθμούν σήμερα πάνω από 30.000 αντικείμενα, που καλύπτουν όλους τους κλάδους που αφορούν στο νεότερο ελληνικό πολιτισμό. Σταθμός στην ιστορία του ήταν το 1981, έτος κατά το οποίο τιμήθηκε με το Ευρωπαϊκό Βραβείο του Μουσείου της Χρονιάς (EMYA) για την έκθεση «Παραγωγή, επεξεργασία και εφαρμογή των φυσικών υφαντικών υλών στην Ελλάδα».
Στον ερευνητικό τομέα του ΠΛΙ περιλαμβάνονται έρευνες σε όλη την Ελλάδα, με σκοπό την καταγραφή και μελέτη του λαϊκού πολιτισμού, της μουσικής και του χορού, της προβιομηχανικής τεχνολογίας και του παιδικού παιχνιδιού. Τα αποτελέσματα των ερευνών έγιναν ο κορμός της εκδοτικής δραστηριότητας του Ιδρύματος, στην οποία συγκαταλέγεται η επιστημονική επετηρίδα «Εθνογραφικά», που σήμερα αριθμεί 14 τόμους, και η νεότερη σειρά «Ενδυματολογικά», στην οποία έχουν ήδη εκδοθεί 4 τόμοι.

Παρά τον πλούτο των συλλογών του, τις διακρίσεις και το ερευνητικό του έργο, το ΠΛΙ όλα αυτά τα χρόνια έχει περάσει διάφορες περιπέτειες, έχοντας να αντιμετωπίσει μεταξύ άλλων και σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Οι ιθύνοντες του Μουσείου, όμως, αποφάσισαν να αντιδράσουν δυναμικά και να γιορτάσουν τα 40 του χρόνια με όλη την απαιτούμενη λαμπρότητα και σε όσον το δυνατό πιο ευρεία κλίμακα.

Οι εκδηλώσεις θα εγκαινιαστούν με ένα ρεβεγιόν που θα πραγματοποιηθεί στο χώρο του Μουσείου στο Ναύπλιο, με παράλληλη προβολή των συλλογών του στους εξωτερικούς του τοίχους.

Θα ακολουθήσει πλήθος εκθέσεων, με αφετηρία την έκθεση «Νύφες» που αναμένεται να εγκαινιαστεί τον Δεκέμβριο του 2013 στο Μουσείο Μπενάκη – Κτήριο Οδού Πειραιώς.

Τον Ιανουάριο, στον χώρο του Μουσείου Παιδικής Ηλικίας του ΠΛΙ «Σταθμός», θα οργανωθεί έκθεση με παιχνίδια, ενώ τον Φεβρουάριο θα εγκαινιαστεί στο Ελληνικό Κέντρο στο Λονδίνο έκθεση με θέμα «Patterns of Magnificence. Tradition and Reinvention in Greek Women’s Costume», αφιερωμένη στη μνήμη της Κούλας Λαιμού. Η έκθεση θα μεταφερθεί για τους μήνες Μάρτιο-Απρίλιο-Μάιο στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών στη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια θα ταξιδέψει στο Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο στη Λευκωσία.

Παράλληλα, στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού θα φιλοξενηθεί έκθεση της Θεατρικής συλλογής του ΠΛΙ στο φουαγιέ του ΘΕΑΤΡΟΝ.

Στο Μουσείο Κοσμήματος Ηλία Λαλαούνη θα εκτεθούν μοναδικά κομμάτια της συλλογής κοσμημάτων του ΠΛΙ, σε συνδυασμό με αντικείμενα των συλλογών του ΜΚΗΛ, ενώ το Λύκειο των Ελληνίδων και η ATOPOS ετοιμάζουν στους χώρους τους από μια έκθεση-έκπληξη.

Στο παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης στο Ναύπλιο θα εκτεθεί το σύνολο των έργων της Λίντας Αντωνιάδου-Βακιρτζή, που ανήκουν στο ΠΛΙ, ενώ στον πολυχώρο «Φουγάρο» στο Ναύπλιο, την έκθεση με γυναικείες τσάντες που θα παρουσιαστεί μέσα στο 2013 θα ακολουθήσουν εκθέσεις με «αξεσουάρ» ενδυμασίας.

Στο Πολιτιστικό Κέντρο Δάφνης – Μουσείο Γ. Μπουζιάνη θα εκτεθεί μέρος των έργων του μαθητή και φίλου του Νίκου Χρονόπουλου, μαζί με δυο έργα του Μπουζιάνη που ανήκουν στο ΠΛΙ, δωρεά της Νέλλης Χρονοπούλου.

Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου το ΠΛΙ θα παρέμβει εκθέτοντας δυο «χιτώνες» του Paul Poiret (1920) και έναν «πέπλο» του Mariano Fortuni (1910).

Τέλος, για μία φορά ακόμα το συνέδριο του Ενδυματολογικού Τμήματος του ICOM, με θέμα «Η πολιτική διάσταση του ενδύματος», θα γίνει στην Ελλάδα, ξεκινώντας από την Αθήνα για να καταλήξει στο Ναύπλιο.

Η είσοδος στο Μουσείο θα είναι ελεύθερη ενώ στόχος είναι η εορταστική ατμόσφαιρα να μεταφερθεί από το Μουσείο και στην πόλη, με συμβολική παρουσία του Ιδρύματος στις προθήκες των καταστημάτων της.

 Ι. Καποδίστριας & Κ. Παπαλεξοπούλου, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα

Προθήκη με ομοιώματα του Ιωάννη Καποδίστρια, πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδας και της Καλλιόπης Παπαλεξοπούλου (1809-1898), που υπήρξε πρωτεργάτης της Ναυπλιακής Επανάστασης της 1ης Φεβρουαρίου 1862 (κατασκευή Gary Hall). Αγγλία 2006, 2010

Στην προθήκη παρουσιάζονται επίσης έπιπλα εποχής, χάρτες της Πελοποννήσου και χαρακτικά με θέμα το Ναύπλιο, το Άργος κλπ.

Η Καλλιόπη Παπαλεξοπούλου (1809-1899) γεννήθηκε στην Πάτρα και ήταν κόρη του προκρίτου Ανδρέα Καλαμογδάρτη. Κατά την έναρξη της επανάστασης κατέφυγε στη Ζάκυνθο με τη μητέρα της και στη συνέχεια στην Ανκόνα της Ιταλίας. Εκεί σπούδασε και έμαθε ιταλικά, γαλλικά και αγγλικά. Το 1824 η οικογένεια της μετακόμισε στο Ναύπλιο, όπου παντρεύτηκε τον Σπύρο Παπαλεξόπουλο, δήμαρχο Ναυπλίου και γερουσιαστή. Σύντομα η Καλλιόπη ξεχώρισε για το πνεύμα της ενώ το σπίτι της είχε μετατραπεί σε φιλολογικό σαλόνι. Προσέφερε μεγάλο μέρος της περιουσίας της στους φτωχούς και στους πρόσφυγες. Τάχθηκε φανερά εναντίον του Όθωνα και έλαβε μέρος σε όλες αντι-Οθωνικές αντιδράσεις. Μετά τον θάνατο του συζύγου της, το 1850, αποσύρθηκε από την ενεργό δράση για ένα μεγάλο διάστημα. Πρωτοστάτησε στην αποτυχημένη εξέγερση του Ναυπλίου, την 1η Φεβρουαρίου του 1862 γι’ αυτό και καταδιώχθηκε από το παλάτι. Όταν ο Όθων εκθρονίστηκε κατέπλευσε το πλοίο «Ελλάς» στο Ναύπλιο και την μετέφερε στην Αθήνα ως προσκεκλημένη της Κυβέρνησης, όπου την τίμησαν για την δράση της και της απένειμαν τιμητική σύνταξη 500 δρχ.
Απεβίωσε πάμφτωχη στις 8 Φεβρουαρίου του 1899. Στο Ναύπλιο υπάρχει οδός, έξω από το αρχοντικό της, που φέρει το όνομα της καθώς και προτομή της στο αναγνωστήριο της δημόσιας βιβλιοθήκης του Ναυπλίου, έργο του Χαριάτη. Επίσης εξυμνήθηκε από γνωστούς ποιητές της εποχής όπως από τον Ηλία Καλαμογδάρτη, πρώτο ξάδελφο της, και τον Παναγιώτη Σούτσο.